Η νευρογενής ορθορεξία αποτελεί μια διαταραχή που περιγράφει την υπερβολική προσήλωση στην υγιεινή διατροφή. Συνήθως χαρακτηρίζεται από μια αυστηρή αποφυγή τροφίμων που δεν θεωρούνται αρκετά «αγνά», καθώς και μια εμμονή με τα οφέλη της υγιεινής διατροφής.
Παρόλο που η νευρογενής ορθορεξία έχει ορισθεί ως μια νέα πιθανή διατροφική διαταραχή, οι μελέτες είναι περιορισμένες με αποτέλεσμα να μην είναι ακόμη ξεκάθαρο αν αποτελεί μια διατροφική διαταραχή, μια ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή ένα σύμπτωμα ανθυγιεινής διατροφικής συμπεριφοράς.
Τα αίτια που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της νευρoγενούς ορθορεξίας μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο, συνήθως όμως περιλαμβάνουν ένα συνδυασμό βιολογικών, ψυχοκοινωνικών και συναισθηματικών παραγόντων.
Με την πρώτη ματιά, ο κύριος στόχος φαίνεται να είναι η απόκτηση και διατήρηση της βέλτιστης υγείας μέσω της κατανάλωσης υγιεινών τροφίμων. Με την πάροδο του χρόνου όμως, το φαγητό αρχίζει και αναπτύσσει μια ηθική ποιότητα όπου τα τρόφιμα χωρίζονται σε «καλά» και «κακά», ενώ οι διατροφικές συνήθειες γίνονται ολοένα και πιο περιοριστικές και καταναγκαστικές.
Παρόλο που είναι δύσκολο να προσδιορισθούν τα ακριβή αίτια της νευρογενούς ορθορεξίας, μιας και δεν υπάρχουν επίσημα διαγνωστικά εργαλεία, μελέτες δείχνουν πως οι ψυχαναγκαστικές τάσεις, το ιστορικό διατροφικών διαταραχών, η τάση για τελειομανία, η ανάγκη για έλεγχο, η κακή εικόνα σώματος, και οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν συχνούς παράγοντες κινδύνου.
Συμπτώματα της νευρογενούς ορθορεξίας
Αν και δεν υπάρχουν επίσημα διαγνωστικά κριτήρια, η νευρογενής ορθορεξία παρουσιάζει συμπτώματα τα οποία συνήθως ξεπερνούν μια έντονη προτίμηση και ενδιαφέρον για την υγιεινή διατροφή. Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν:
Καταναγκαστικό έλεγχο στις διατροφικές ετικέτες των τροφίμων.
Έντονη ανησυχία για την ποιότητα των τροφίμων και την επίδρασή τους στην υγεία.
Αποφυγή κατανάλωσης τροφίμων που δεν θεωρούνται «υγιεινά» ή «αγνά».
Αποκλεισμό μιας ή περισσότερων ομάδων τροφίμων.
Άγχος και στρες όταν δεν υπάρχουν διαθέσιμα «υγιεινά» τρόφιμα.
Αποφυγή κατανάλωσης τροφίμων που έχουν προετοιμασθεί από άλλους.
Αποφυγή κοινωνικών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων.
Επικριτικά σχόλια για τις διατροφικές επιλογές φίλων και οικογένειας.
Αφιέρωση αρκετού χρόνου ερευνώντας τα τρόφιμα και τις τεχνικές παρασκευής τους.
Αίσθημα ενοχής όταν καταναλώνονται τρόφιμα εκτός των αυστηρών διατροφικών προτύπων.
Παρόλο που η νευρογενής ορθορεξία είναι εύκολο να παραβλεφθεί καθώς αρχικά μοιάζει πολύ με μια υγιεινή διατροφή, υπάρχουν σημαντικές ορθορεκτικές συμπεριφορές που επικρατούν και συχνά επαναλαμβάνονται.
Άτομα που πάσχουν από νευρογενή ορθορεξία συχνά:
Αποκλείουν τρόφιμα ή ολόκληρες ομάδες τροφίμων. Δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην ποιότητα των τροφίμων, περιορίζοντας ή ακόμη αποκλείοντας τρόφιμα ή ολόκληρες ομάδες τροφίμων που δεν πληρούν τα διατροφικά τους πρότυπα. Ο αποκλεισμός αυτός συχνά περιλαμβάνει επεξεργασμένα τρόφιμα, τρόφιμα με ζάχαρη, ανθυγιεινά λιπαρά ή συντηρητικά, ή ολόκληρες ομάδες τροφίμων όπως κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα, υδατανθράκες, τρόφιμα με γλουτένη.
Δίνουν μεγάλη έμφαση στον τρόπο παρασκευής των τροφίμων. Πριν την αγορά και την κατανάλωση ενός τροφίμου ερευνούν εκτεταμένα την προέλευση των τροφίμων και αν έχει γίνει χρήση φυτοφαρμάκων ή τεχνητών λιπασμάτων σε φρούτα και λαχανικά, ή αν τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι απαλλαγμένα από ορμόνες, την αποθήκευση των τροφίμων και την προσθήκη τυχόν συντηρητικών, τη συσκευασία τροφίμων – κατά πόσο είναι ασφαλής και αν μπορεί να προκαλέσει μόλυνση στα τρόφιμα.
Τείνουν να βγαίνουν λιγότερο με φίλους και οικογένεια. Η έντονη επιθυμία να τρέφονται υγιεινά και να έχουν τον πλήρη έλεγχο της διατροφής τους, συχνά οδηγεί στην αποφυγή κοινωνικών εκδηλώσεων ή στην αποφυγή κατανάλωσης τροφίμων που δεν έχουν προετοιμαστεί από τους ίδιους με το φόβο οτι δεν θα ανταποκρίνονται στα αυστηρά διατροφικά τους πρότυπα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζεται η κοινωνική τους ζωή με κίνδυνο την κοινωνική απομόνωση.
Αφιερώνουν πολύ χρόνο στην έρευνα των θρεπτικών συστατικών των τροφίμων και τον προγραμματισμό των γευμάτων τους. Η έντονη και πολύωρη ενασχόληση με το φαγητό μπορεί να αντικαταστήσει άλλες καθημερινές δραστηριότητες.
Κρίνουν τις διατροφικές συνήθειες άλλων ανθρώπων. Υπάρχει μια πτηχή της ηθικής που συνδέεται με την νευρογενή ορθορεξία, η οποία μπορεί να οδηγεί τα ορθορεκτικά άτομα ακόμη και στο να προσδιορίζουν τον χαρακτήρα ενός ατόμου από τις «καλές» ή «κακές» διατροφικές του επιλογές.
