Πάνω από έναν χρόνο η ανθρωπότητα βρίσκεται στη δίνη της πανδημίας COVID-19, με έναν ιό δύσκολο, επίμονο και επικίνδυνο που έχει στοιχίσει ζωές, χαμένα εισοδήματα, κακή ψυχολογία, αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις και στον ύπνο. Οι άνθρωποι στην πανδημία και τα lockdown που εφαρμόζονται για την αναχαίτισή της έχασαν τον ύπνο τους ή, για την ακρίβεια, ξέχασαν πώς είναι ο καλός ύπνος.

Οι Jakke Tamminen και Rebecca Crowley, Λέκτορας και υποψήφια διδάκτωρ αντίστοιχα στο Τμήμα Ψυχολογίας του Royal Holloway του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, εξηγούν σε πρόσφατο άρθρο τους αυτό που επιβεβαίωσαν δύο πρόσφατες μελέτες σε Ευρώπη και Νότια Αμερική και που έχουμε όλοι παρατηρήσει ακόμη και στα κοινωνικά δίκτυα: τα lockdown άλλαξαν τον ύπνο μας.

Οι πρωτόγνωρες συνθήκες μείωσαν το «κοινωνικό jetlag» σύμφωνα με τα επιστημονικά ευρήματα, τη συνήθεια, δηλαδή, που έχουμε να πηγαίνουμε για ύπνο πιο αργά και να ξυπνάμε επίσης αργότερα τα Σαββατοκύριακα σε σχέση με τις καθημερινές, η σταθερότητα όμως στη ρουτίνα του ύπνου δεν συνοδεύτηκε και από αντίστοιχα θετικά αποτελέσματα στην ποιότητά του.

Η ποσότητα δεν φαίνεται να αρκεί καταλήγει και πρόσφατη βρετανική μελέτη, σύμφωνα με την οποία πέντε στους δέκα Βρετανούς έχουν περισσότερες διαταραχές στον ύπνο και τρεις στους δέκα νιώθουν λιγότερο ξεκούραστοι παρά τον μεγαλύτερης διάρκειας ύπνο.

Ένας καλός ύπνος εξαρτάται από τη διάρκειά του, το χρόνο που απαιτείται μέχρι να περιέλθουμε σε κατάσταση ύπνου, πόσες φορές θα ξυπνήσουμε στη διάρκεια της νύχτας και πόσο εύκολα θα κοιμηθούμε ξανά αλλά και πόσο αναζωογονημένοι νιώθουμε την επόμενη ημέρα.

Ο καλός ύπνος απαραίτητος για την πνευματική και σωματική ευεξία

Η επαρκής ποσοτικά και ποιοτικά κάλυψη της βασικής αυτής ανάγκης για ξεκούραση αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος έναντι των λοιμωδών νοσημάτων, συμπέρανε σχετική έρευνα το 2009 που εξέθεσε εθελοντές στον ιό του κοινού κρυολογήματος έπειτα από διαφορετικές ρουτίνες ύπνου. Οι συμμετέχοντες με ανεπαρκή ύπνο επί δύο εβδομάδες είχαν έξι φορές υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης σε σύγκριση με όσους κοιμούνταν καλά για αντίστοιχο χρονικό διάστημα.

Από τη σκοπιά της νοητικής υγείας, ο ύπνος αποδείχτηκε ότι κατέχει ρόλο-κλειδί για τη μνήμη και την κριτική σκέψη.

Αναφορικά με την πρώτη, έρευνα του 2012 διαπίστωσε πως, από το πλήθος των συμμετεχόντων που τους ζητήθηκε να μάθουν και να πληκτρολογήσουν μια συγκεκριμένη ακολουθία πλήκτρων πριν και μετά τον βραδινό ύπνο, όσοι είχαν κοιμηθεί καλά ήταν κατά 15% καλύτεροι στην πληκτρολόγηση της ακολουθίας, ενώ η βελτίωση έφτασε στο 1% μόνο για την ομάδα του κακού ύπνου. Τα ευρήματα πιθανότητα εξηγούν και τα αποτελέσματα μεταγενέστερης μελέτης το 2019 από το Ινστιτούτο Τεχνολογία του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης που συνέδεσαν τον καλό ύπνο με καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις.

Πώς επηρεάζει την κριτική σκέψη; Έρευνα του 2013 έδειξε πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος για την ευθυκρισία κατά τη λήψη αποφάσεων στην εφηβεία, μια περίοδο ταυτόσημη με την παρορμητικότητα: οι έφηβοι με κακό ύπνο δυσκολεύονταν περισσότερο να λάβουν αποφάσεις και όταν το έκαναν, όπως στο πλαίσιο ενός τυχερού παιχνιδιού ή τζόγου, οι αποφάσεις τους ήταν πιο ριψοκίνδυνες.

5 κινήσεις για καλύτερο ύπνο

Ειδικοί περί τον ύπνο έχουν μοιραστεί πολύτιμες συμβουλές για όποιον αντιμετωπίζει προβλήματα με τον ύπνο ή θέλει απλώς να τον βελτιώσει:

τηρείστε μια ρουτίνα ύπνου

αποφύγετε τη χρήση του κρεβατιού για άλλους λόγους πέραν του ύπνου (όπως κατά τη χρήση διαδικτυακών συνομιλιών)

αποφύγετε τις οθόνες πριν τον ύπνο

ασκηθείτε τακτικά

εκτεθείτε στο ηλιακό φως όσο περισσότερο μπορείτε, ιδίως τις πρωινές ώρες.