ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Κορονοϊος: Πώς η μάσκα έγινε σύμβολο προστασίας και αντικείμενο πολιτισμού

Η χρήση της μάσκας είναι άκρως συμβολική, διότι η μάσκα δεν επιτελεί μόνον το έργο της προστασίας αλλά αποτελεί και ένα αντικείμενο πολιτισμού μέσα στον χρόνο. Καλύπτει ή μεταμφιέζει το πρόσωπο για να κρύψει τον βαθύτερο ψυχισμό του και μαζί με αυτόν τα πραγματικά αισθήματα και τις αληθινές διαθέσεις εκείνου που τη φοράει. Η ιστορία ξεκινάει από την εποχή της πανούκλας κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα.

 

Η ιστορία της μάσκας, και ειδικότερα της ιατρικής και της προστατευτικής μάσκας, ξεκινάει από την πανδημία της πανούκλας που εξαπλώθηκε στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα, για να επανακάμψει δριμύτερη κατά τον 17ο και κατά τον 18ο αιώνα. Οι γιατροί φοβούνταν τότε τη μετάδοση του μιάσματος (τις βλαβερές μυρωδιές που κυκλοφορούσαν στον αέρα) και έτσι γέμιζαν τις μάσκες με βότανα, μπαχαρικά και αποξηραμένα λουλούδια, τα οποία θα εμπόδιζαν, όπως φαντάζονταν, τη μετάδοση της νόσου.

 

Στη Βόρεια Αμερική, προτού ξεσπάσει η παγκόσμια επιδημία της γρίπης του 1918, οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό φορούσαν μάσκα όποτε είχαν να αντιμετωπίσουν περιστατικό μεταδοτικής ασθένειας, όταν όμως η γρίπη άρχισε να τρέχει σε ολόκληρο τον πλανήτη, οι κάτοικοι των περισσότερων πόλεων, τόσο στη Βόρεια Αμερική όσο και αλλού, υποχρεώθηκαν να φορέσουν μάσκα κάτι που έκανε αργότερα τους ιστορικούς να μιλήσουν για τη μάσκα ως σύμβολο από τη μια πλευρά εγρήγορσης και από την άλλη πειθαρχίας.

 

Οι γυναίκες, οι οποίες κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο βοηθούσαν τον στρατό, ξεκίνησαν να φτιάχνουν μάσκες, αναλαμβάνοντας με ενθουσιασμό το καινούργιο πατριωτικό τους καθήκον. Η μάσκα δεν ήταν παρά ελάχιστα δημοφιλής στη γρίπη του 1918 στον Καναδά, και οι άνθρωποι την φορούσαν μόνο όταν εμφανιζόταν η αστυνομία στους δημόσιους χώρους, για να κάνει τους σχετικούς ελέγχους. Στην Ιαπωνία την ίδια χρονική περίοδο, τα πράγματα κυλούσαν διαφορετική.

 

Ο κόσμος επικρότησε σφόδρα το μέτρο για την προστασία μέσω της μάσκας κι όχι μόνο αυτό: αποθέωσε τη μάσκα ως έμβλημα της μοντέρνας εποχής και δεν σταμάτησε να φοράει τη φοράει ακόμα κι όταν τέλειωσε ο πόλεμος. Τα εμβόλια που αντιμετώπισαν την παγκόσμια εξάπλωση της γρίπης έβαλαν τέλος στη χρήση της μάσκας, αλλά η ίδια επανήλθε κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, ως μέτρο προφύλαξης απέναντι στον κίνδυνο της μεταδοτικότητας που παρουσίαζαν διάφορες αλλεργίες.

 

Οι μάσκες κάνουν την επανεμφάνιση τους το 2020, όταν στις αρχές του έτους ξέσπασε η πανδημία του SARS. Στην Ιαπωνία έγιναν υποχρεωτικές όχι μόνο για τους ηλικιωμένους, αλλά και για τους νέους, ενώ οι αρχές επικαλέστηκαν για όλους, μικρούς και μεγάλους, την ανάγκη να εφαρμοστεί στην πράξη η υποχρέωση της ατομικής ευθύνης και μπορεί το να φοράει κανείς μάσκα να μη θεωρήθηκε αυτή τη φορά μόδα, προβλήθηκε, όμως, ως δείγμα εκδήλωσης μεγάλης ευγένειας και εξαιρετικής λεπτότητας.

 

Στην Κίνα, όπου η ιστορία της μάσκας ξεκινάει από τον 20ο αιώνα, με την κομμουνιστική κυβέρνηση να μοιράζει μάσκες στον πληθυσμό μετά το 1949, για να τον διαφυλάξει έναντι ενός πιθανού βιολογικού πολέμου, ο SARS επέβαλε εκ νέου στους πολίτες να γίνουν μασκοφόροι ενώ όταν εμφανίστηκε ο κορονοϊός οι πρώτοι οι οποίοι υποχρεώθηκαν να φορέσουν μάσκα στον Καναδά ήταν όσοι είχαν αποδεδειγμένα επαφές με την Ασία.

 

Οι χρωματιστές μάσκες, όπως και οι μάσκες με κάποιον καλλιτεχνικό αέρα, που ήταν ανέκαθεν πολύ αγαπητές στην Ινδία, την Ταϊβάν και την Ταϊλάνδη, τράβηξαν την προσοχή και δεν είναι ασφαλώς τυχαίο το γεγονός ότι οι ‘’New York Times’’ παρότρυναν τους αναγνώστες τους στις ΗΠΑ να αγοράσουν μάσκες με ζωγραφιές κινουμένων σχεδίων ή με την αμερικανική σημαία το τελευταίο ως απόδειξη της αγάπης τους για τη δημοκρατία.

 

Πέρα από τους ιατρικούς και τους προστατευτικούς λόγους για τη χρήση τους, οι μάσκες έχουν συνδεθεί επί αιώνες με τις κατασκευαστικές δεξιότητες του ανθρώπου. Γιατί δεν υπάρχουν μόνο οι μάσκες οι οποίες απλώς κρύβουν ένα πρόσωπο από τη δημόσια έκθεση, όντας μάλλον απλές στην κατασκευή τους, αλλά και οι μάσκες που φτιάχνονται από πολλά και περίτεχνα υλικά: ξύλο, μέταλλο, πέτρα, δέρμα ζώου, χαρτί ή ελεφαντόδοντο.

 

Τέτοιες μάσκες απαιτούν και το ανάλογο κοστούμι κάθε φορά, για να ανταποκριθεί ο συνδυασμός κοστουμιού και μάσκας στην παράδοση που θέλουμε, και να μπορεί να αποκτήσει (και να διεκδικήσει) τη συμβολική του λειτουργία. Πλέον οι μάσκες ανταποκρίνονται σε όλες τις ανάγκες και τις προτιμήσεις: μάσκες ιατρικές και χειρουργικές, μάσκες ανθρωπομορφικές, με ρεαλιστικό, σχεδόν φυσικό σχεδιασμό, αλλά και μάσκες τελετουργικές και αφαιρετικές, που εκπροσωπούν είτε πλάσματα της φαντασίας μας είτε κάποιους μυθικούς μας προγόνους.

 

Μάσκες σαν κι αυτές απαιτούν κατασκευαστές όχι μόνο με καλλιτεχνική φαντασία, αλλά και με ένα είδος πνευματικού οραματισμού ή οίστρου, που να μπορεί να κινηθεί με όση ελευθερία γίνεται μέσα σε ένα περιβάλλον περιορισμών ή και ρητών απαγορεύσεων, όπως είναι το περιβάλλον των παραδοσιακών θρησκευτικών τελετών. Η μάσκα δεν αποκλείεται, σε μια παρόμοια γραμμή, να αποκτήσει αυτονομία και ανεξαρτησία, διότι, όπως πιστεύεται σε πολλούς πολιτισμούς, ο καλλιτέχνης ο οποίος τη σχεδιάζει είναι πιθανόν να της μεταδώσει μια πτυχή ή μια έκφανση από τον δικό του, ζωντανό κόσμο.

 

Και εκείνος, όμως, που φοράει τη μάσκα έρχεται σε επαφή με το πνεύμα της, με το οποίο και καλείται να συνεργαστεί και να συμπράξει. Και επειδή ετοιμαζόμαστε να μπούμε στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, με την επιδημία να είναι για άλλη μια φορά προ των πυλών, ας σκεφτούμε πως η συνεργασία με το πνεύμα της προστατευτικής μάσκας μόνο ένα αποτέλεσμα μπορεί να φέρει: την υπόσχεση για μια καλύτερη και πιο ασφαλή ζωή.

Follow Us

OXYGEN FM

ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ

Τελευταία Νέα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Με την ομιλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην ολομέλεια της Βουλής, ολοκληρώνεται η τριήμερη συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας που κατέθεσαν ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά και . . .
ΠΑΤΡΑ - ΔΥΤ. ΕΛΛΑΔΑ

Πορεία στους κεντρικούς δρόμους της Πάτρας, πραγματοποίησαν φοιτητές καθώς και μικρή ομάδα αντιεξουσιαστών για την τραγωδία των Τεμπών. Οι φοιτητές διήλθαν από τον σταθμό του ΟΣΕ . . .
ΠΑΤΡΑ - ΔΥΤ. ΕΛΛΑΔΑ

Άλλο ένα κρούσμα βίας μεταξύ ανηλίκων σημειώθηκε σε Γυμνάσιο του Πύργου, όπως έγινε γνωστό σήμερα Πέμπτη (23.03.24). Δύο μαθήτριες Γυμνασίου ήταν οι πρωταγωνίστριες αυτού του νέου . . .
ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ενημερωτικά e-mail σε 136.673 επαγγελματίες και επιχειρήσεις που δεν έχουν ακόμα προχωρήσει στη διασύνδεση ταμειακής μηχανής με POS, απέστειλε η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.  . . .
ΠΑΤΡΑ - ΔΥΤ. ΕΛΛΑΔΑ

Πορεία στους κεντρικούς δρόμους της Πάτρας, πραγματοποίησαν φοιτητές καθώς και μικρή ομάδα αντιεξουσιαστών για την τραγωδία των Τεμπών. Οι φοιτητές διήλθαν από τον σταθμό του ΟΣΕ στην Όθωνος Αμαλίας
ΠΑΤΡΑ - ΔΥΤ. ΕΛΛΑΔΑ

Άλλο ένα κρούσμα βίας μεταξύ ανηλίκων σημειώθηκε σε Γυμνάσιο του Πύργου, όπως έγινε γνωστό σήμερα Πέμπτη (23.03.24). Δύο μαθήτριες Γυμνασίου ήταν οι πρωταγωνίστριες αυτού του νέου επεισοδίου. Σε βίν
ΠΑΤΡΑ - ΔΥΤ. ΕΛΛΑΔΑ

Με σταθερούς ρυθμούς συνεχίζεται η διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων προς το ευρύ κοινό  εκ μέρους της 6η ΥΠΕ, σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ. Για αύριο Παρασκευή 29 Μαρτίου προγραμματίζονται δειγματολη
Image
Image

Search