Ξέρω πως ανήκω στις ομάδες υψηλού κινδύνου, αφού είμαι άνω των 60 ετών. Από απροσεξία, δική μου ή άλλου, μπορεί να είμαι άλλο ένα θύμα της πανδημίας…
Μια ακόμα επιδημία, που, ας το δούμε και από την πλευρά της οικονομίας της φύσης, όσο κι αν δεν μας αρέσει, γιατί είναι σκληρό για την ανθρωπότητα, επεμβαίνει για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του υπερπληθυσμού επί γης.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις βασισμένες σε μαθηματικά μοντέλα, ο πληθυσμός της Γης έφθασε το ένα δισεκατομμύριο το 1804, τα δύο δισεκατομμύρια το 1927, τα τρία το 1960, τα τέσσερα το 1974, τα πέντε το 1987 και τα έξι δισεκατομμύρια το 1999. Προβλέπεται να φθάσει περί τα οκτώ δισεκατομμύρια μεταξύ 2025 και 2030. Μεταξύ 2045 και 2050 ο παγκόσμιος πληθυσμός προβλέπεται (με τις σημερινές εκτιμήσεις) να φθάσει τα εννέα δισεκατομμύρια, με εναλλακτικά σενάρια να κυμαίνονται από 7,4 έως 10,6 δισεκατομμύρια.
Ο Άγγλος οικονομολόγος Τόμας Μάλθους, ήδη το 1798, δημοσίευσε την «Πραγματεία για την Πληθυσμιακή Αρχή», σύμφωνα με την οποία η τάση αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού θα υπερβαίνει αναπόφευκτα την παραγωγική ικανότητα της παγκόσμιας οικονομίας, σταδιακά θα εξαντλήσει τις δυνατότητες του πλανήτη να τον θρέψει και μελλοντικά ίσως η μόνη διέξοδος, όπως έχει επισημάνει ο Στίβεν Χόκινγκ, θα είναι η αποίκηση άλλων πλανητών, προκειμένου να διασωθεί η ανθρωπότητα από τον αφανισμό. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν φαίνεται να είναι εφικτό στο άμεσο μέλλον.
«Πριν από 3,5 εκατομμύρια χρόνια, δύο μακρινοί μας πρόγονοι άφησαν τα αποτυπώματά τους στην άμμο… Το ζευγάρι περπατούσε με γυμνά πόδια σε μια πεδιάδα. Ο λαός στον οποίο ανήκε θα πρέπει να αριθμούσε λίγες εκατοντάδες, ή το πολύ χιλιάδες άτομα, εξοπλισμένα με εντελώς υποτυπώδη μέσα… Σήμερα, τα αποτυπώματα της ανθρώπινης δραστηριότητας είναι αδύνατο να εξαφανιστούν. Ο άνθρωπος έχει επηρεάσει ήδη κάθε γωνιά του πλανήτη και κάθε οικοσύστημα. Οι επιλογές και οι επεμβάσεις μας μεταμόρφωσαν τον φυσικό κόσμο, γεννώντας μεγάλες δυνατότητες αλλά και ακραίους κινδύνους σχετικά με την ποιότητα και τη βιωσιμότητα του πολιτισμού μας» (Έκθεση της ειδικής υπηρεσίας του ΟΗΕ για τις τάσεις του παγκόσμιου πληθυσμού, 2001).
Αν δεν αλλάξει, μάλιστα, διατροφικές συνήθειες ο άνθρωπος, των σύγχρονων κοινωνιών της υπερκατανάλωσης με τις ολοένα αυξανόμενες πλαστές ανάγκες - φαινόμενο της καπιταλιστικής κοινωνίας, θα βρεθεί σε δεινή κατάσταση σε λίγες δεκαετίες, λόγω της αλόγιστης εκμετάλλευσης των πόρων της φύσης. Δύο δισεκατομμύρια άτομα βρίσκονται σε κατάσταση φτώχειας, ώστε δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλή και θρεπτικά τρόφιμα, ώστε να ζουν με υγεία και ενέργεια.
Διάφορα φυσικά φαινόμενα, βεβαίως, κατά καιρούς, εξαφανίζουν μεγάλες μάζες του πληθυσμού της γης. Τέτοια φαινόμενα είναι θεομηνίες, τυφώνες και κυκλώνες, τσουνάμια, πλημμύρες, σεισμικές δονήσεις μεγάλου μεγέθους, καύσωνες. Ας προσθέσουμε και ενέργειες του ανθρώπου από ανθρώπινη αμέλεια ή πρόθεση, που εξαφανίζουν χιλιάδες ή και εκατομμύρια ανθρώπων, όπως οι πόλεμοι (ιδίως οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι), τα πυρηνικά ατυχήματα, οι τρομοκρατικές ενέργειες με πλήθος θυμάτων σε μια χρονική στιγμή, οι πυρκαγιές (π.χ. Ιούλιος 2018 στην Αττική με θύματα 102 συμπολίτες μας!), τα δυστυχήματα κ.α. Μόνο, που δεν μπορούμε να θέσουμε τις ανθρώπινες αυτές ενέργειες στην ίδια μοίρα με της φύσης τη δραστηριότητα…
Οι επιδημίες και θανατηφόρες ασθένειες από την αρχαιότητα, μέχρι και σήμερα, είχαν ως αποτέλεσμα εκατομμύρια άνθρωποι να έχουν χάσει τη ζωή τους, τύφος, πανώλη, ελονοσία, ευλογιά, χολέρα, φυματίωση, ebola, νόσος των πουλερικών, κ.α., πολλές από τις οποίες σήμερα δεν αποτελούν απειλή. Η μαύρη πανώλη ή μαύρος θάνατος (1348 - 1353), για παράδειγμα, από τις πλέον καταστροφικές στην παγκόσμια ιστορία με 75 έως 100 εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη και στην Ασία. Τα θύματα της ισπανικής γρίπης ήταν περισσότερα από τα 10-15 εκατομμύρια θύματα του Α΄ παγκόσμιου πολέμου!
Η πανδημία του κορωνοϊού, λοιπόν, ίσως είναι μια ακόμα προσπάθεια της φύσης να διατηρηθεί η ισορροπία του ανθρώπινου πληθυσμού στον πλανήτη.
* Ο Παναγιώτης Χαλούλος είναι φιλόλογος-συγγραφέας.
