Του Κώστα Β. Σπυρόπουλου*
Τους τελευταίους μήνες εμφανίσθηκαν τρείς (3) μεταλλάξεις του SARS COV-2. Τον Νοέμβριο του 2020 εμφανίσθηκε στην Αγγλία το στέλεχος VOC202012 / 01 ή B.l.l.7 που είναι πιο μεταδοτικό και θεωρείται και πιο «θανατηφόρο». Αργότερα εμφανίσθηκε η μετάλλαξη της Νότιας Αφρικής με κωδικό B.l.l.248. η μετάλλαξη της Βραζιλίας εμφανίσθηκε, κατά πρώτον, σε τέσσερα άτομα στην Ιαπωνία, που είχαν επισκεφτεί την Βραζιλία.
Η εμφάνιση αυτών των μεταλλάξεων επέφερε ανησυχία και στους επιστημονικούς κύκλους αλλά και στο κοινό. Πολλά ερωτηματικά ζητούν απαντήσεις. Μερικές υπάρχουν, άλλες αναζητούνται δια της έρευνας. Ενίοτε τα επιστημονικά δεδομένα για να υποστηρίξουν την μία ή την άλλη άποψη δεν είναι αρκετά. Παρ' όλα αυτά γνωρίζουμε ότι και οι τρείς μεταλλάξεις έχουν μια κοινή διαφοροποίηση που έχει την κωδική ονομασία N50IY και ευθύνεται κυρίως για την αύξηση της μολυσματικότητας (της εξάπλωσης του ιού). Τα στελέχη λοιπόν αυτά διασπείρονται ευκολότερα και είναι περισσότερο λοιμογόνα (δηλαδή προκαλούν ευκολότερα νόσηση). Φαίνεται, από τα μέχρι τώρα δεδομένα, ότι δεν προκαλούν βαρύτερη νόσηση και δεν επιφέρουν άμεσα αυξημένη θνησιμότητα. Επίσης η κλινική εικόνα της νόσησης που προκαλούν δεν είναι διαφορετική. Από τα πιο πάνω αναφερθέντα φαίνεται ότι τα μεταλλαγμένα στελέχη αυξάνουν την θνησιμότητα της COVID - 19 δευτερευόντως επειδή έχουν μεγαλύτερη μεταδοτικότητα αφ' ενός και αφ' ετέρου επειδή αυξάνουν την νοσηρότητα.
Εμβόλια και μεταλλάξεις: Υπάρχουν εμβόλια, όπως π.χ. της ερυθράς, που δεν αλλάζουν καθόλου εδώ και χρόνια, διότι ο υπεύθυνος ιός δεν μεταλλάσσεται σημαντικά. Το ίδιο ισχύει και για το εμβόλιο της ηπατίτιδας Β, της πολιομυελίτιδας, αλλά και για άλλα εμβόλια. Όμως τα εμβόλια της γρίπης τροποποιούνται κάθε χρόνο ανάλογα με το στέλεχος που επικρατεί, επειδή ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται συχνά.
Σχετικά με τον SARS COV-2 και τις μεταλλάξεις του συνεχώς μαθαίνουμε καινούριες πληροφορίες και βελτιώνουμε τις συνολικές μας γνώσεις. Η επικρατούσα άποψη σήμερα, είναι ότι τα ήδη διαθέσιμα εμβόλια, αλλά και αυτά που είναι υπό παραγωγή, εμφανίζουν άλλοτε άλλου βαθμού προστασία έναντι των πιο πάνω αναφερθέντων μεταλλάξεων. Αυτή η άποψη στηρίζεται στην γνώση σύμφωνα με την οποία τα εν λόγω εμβόλια προκαλούν μεγάλο εύρος ανοσολογικής απόκρισης. Δηλαδή παράγονται πολλά IgM και IgG αντισώματα , αλλά γίνεται και έντονη κινητοποίηση της κυτταρικής ανοσίας κυρίως με την ενεργοποίηση την Τ - λεμφοκυττάρων, αλλά και των Κ (Killers) - κυττάρων. Η πιο πάνω περιγραφείσα ανοσολογική απόκριση στοχεύει σε πολλά σημεία της Spike (ακίδας) πρωτεΐνης η οποία κυρίως ευθύνεται για την τοξικότητα του ιού. Ο ιός λοιπόν πρέπει να κάνει πολλές και ποικίλες μεταλλάξεις στην Spike πρωτεΐνη ώστε να καταστεί ανενεργή η ανοσολογική αντίδραση που προκαλείται από τον εμβολιασμό, αλλά και την φυσική νόσηση.
Την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές γίνονται πολλές μελέτες για να αποδειχθεί ή όχι η πιο πάνω άποψη.
Στο κακό σενάριο όμως που τα εμβόλια αποδειχθούν ανενεργά, πράγμα όχι πολύ πιθανό, ο τρόπος παραγωγής των m - RNA εμβολίων επιτρέπει την γρήγορη, μέσα σε μήνες, τροποποίησή τους. Υπάρχει όμως και το καλό σενάριο σύμφωνα με το οποίο το εμβόλιο της Pfizer προστατεύει έναντι των μεταλλάξεων, ελαφρώς όμως λιγότερο απ' ότι έναντι βασικών στελεχών. Υπάρχουν έξι (6) είδη ανθρώπινου κορωνοϊού. Το ένα είδος έχει δύο στελέχη. Υπάρχουν δηλαδή επτά (7) στελέχη.
Ένα άλλο ερώτημα σχετικά με τα εμβόλια, είναι αν περιορίζουν την μεταδοτικότητα της νόσου. Όπως αναφέραμε ήδη υπάρχουν εμβόλια (ερυθρά, ηπατίτιδα Β κ.λ.π.) που προλαμβάνουν πλήρως την μόλυνση και η μετάδοση του ιού από τα εμβολιασθέντα άτομα είναι μηδενική. Επιτυγχάνεται δηλαδή η αποστειρωτική ανοσία (Sterilising Immunity). Τέτοια ανοσία δεν επιτυγχάνουν όλα τα εμβόλια και φαίνεται ότι δεν την επιτυγχάνουν ούτε τα εμβόλια για την COVD - 19.
Όπως είναι γνωστό, το εμβόλιο της Pfizer προστατεύει κατά 95% από την νόσηση, είναι όμως εν πολλοίς άγνωστο αν αποτρέπει την μόλυνση. Αυτό είναι ένα θέμα που δεν έχει μελετηθεί ακόμα. Η καθηγήτρια Loriza Labzin του πανεπιστημίου Queensland ανέφερε ότι εμβολιασθέντες με το εμβόλιο της Pfizer εμολύνθηκαν με τον ιό, αλλά δεν ενόσησαν. Η μόλυνση σημαίνει ότι ο ιός υπάρχει στην ρινική κοιλότητα (πρώτος σταθμός του ιού) και μεταδίδεται . Δεν έχει προσδιορισθεί ο βαθμός μολυσματικότητας των εμβολιασθέντων με το εν λόγω εμβόλιο, γιατί ο πρωταρχικός στόχος ανάπτυξης του εμβολίου ήταν να αποτρέψει την νόσηση. Η καθηγήτρια Sharon Lewin αναφέρει ότι το εμβόλιο Astra - Zeneca μειώνει κατά 67% το φορτίο του ιού στην ρινική κοιλότητα. Λιγότερο όμως φορτίο σημαίνει και μειωμένη μολυσματικότητα.
Είναι δημοσιευμένο ότι η μεταδοτικότητα ασυμπτωματικών φορέων του ιού είναι 40% μικρότερη από την μεταδοτικότητα συμπτωματικών ασθενών. Οπότε αν υποθέσουμε ότι τα εμβόλια, όλα η μερικά εξ αυτών, προκαλούν μόνον μείωση της βαρύτητας της νόσου, τότε θα μειώνουν και την μεταδοτικότητα.
Τα Υγειονομικά μέτρα: Φαίνεται ότι και οι προηγούμενες και οι νεότερες παραλλαγές του ιού συμπεριφέρονται κατά παρόμοιο τρόπο. Όσο δίνουμε στον ιό την δυνατότητα να διασπείρεται και να πολλαπλασιάζεται εντός των ανθρώπων τόσο περισσότερο θα μεταλλάσσεται. Αυτή είναι μια φυσική ιδιότητα του ιού.
Πρέπει να κάνουμε ότι είναι δυνατόν για να μειώσουμε την μετάδοση
Γι' αυτό πρέπει :
α) Να πραγματοποιούνται πολλά tests ώστε να ανακαλύπτονται οι μολυσμένοι να απομονώνονται και να παρακολουθούνται. Αν χρειασθεί να νοσηλεύονται στα νοσοκομεία
β) Να ελέγχουμε τις ύποπτες επαφές
γ) Να τηρούμε τις αποστάσεις
δ) Να αποφεύγουμε πολυσύχναστους χώρους
ε) Να φοράμε μάσκα
στ) Να πλένουμε συνεχώς τα χέρια μας
ζ) Αν αισθανόμαστε άρρωστοι, παραμονή στο σπίτι
η) τα πιο πάνω μέτρα είναι δραστικά και για τις μεταλλάξεις. Επειδή δε οι μεταλλάξεις είναι πιο μεταδοτικές πρέπει να τηρούνται με μεγαλύτερη σχολαστικότητα
θ) Σε μερικά μέρη του κόσμου, αλλά και της πατρίδας μας βρισκόμαστε σε κρίσιμο σημείο. Πρέπει σχολαστικά να εφαρμόζουμε τα μέτρα και να συμμετέχουμε στα προγράμματα του εμβολιασμού για να μειώσουμε την μετάδοση και την νοσηρότητα.
*Ο Κ.Β. Σπυρόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής πνευμολογίας του Ιταρικού Τμλήματος του Πανεπιστημίου Πατρών.
