ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ*
Μεγάλωσα στη δεκαετία του '70 στη μικρή μας πόλη… μια πόλη στην ελληνική επαρχία… Η λέξη «ξύλο» αποτελούσε στοιχείο της καθημερινότητάς μας.
Ο δάσκαλος στο δημοτικό σχολείο είχε μια ξύλινη βέργα και για τιμωρία όριζε από 10 ξυλιές και πάνω. Οταν κάποια φορά μάς έπιασε ο διευθυντής του σχολείου, ο κύριος Φερμελής, να παίζουμε ποδόσφαιρο πριν από την έναρξη των μαθημάτων, μας τιμώρησε με δέκα χαρακιές -αυτός διέθετε χάρακα ως εργαλείο τιμωρίας- σε κάθε χέρι, στην πρωινή προσευχή, μπροστά σε όλο το σχολείο…
Το Κατερινάκι, στις τουαλέτες του σχολείου, σήκωνε τη μπλούζα της και μας έδειχνε τα σημάδια που της έκανε ο μπαμπάς της με τη ζώνη του.
Δύο σπίτια μας χώριζαν από αυτό του Κυριάκου και της Ελένης. Θυμάμαι ακόμα τα ουρλιαχτά της κάποια βράδια, την ώρα που εμείς τρώγαμε. Και όταν ρωτούσα τη μητέρα μου:
-«Γιατί ουρλιάζει έτσι η Ελένη;», μου απαντούσε, σα να ήταν το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο:
-«Θα γύρισε ο Κυριάκος στουπί και την ξυλοφορτώνει, την κακομοίρα!»
Και η κυρία Μαρία, που έμενε λίγα σπίτια πιο πέρα, αγωνιζόταν κάποιες φορές να κρύψει με τις αριστοτεχνικές της βαγκ το μαυρισμένο της μάτι…
Εκείνο, όμως, που μου έκανε τεράστια εντύπωση, ήταν ότι συμπεριφέρονταν όλοι αυτοί σα να μη συνέβαινε τίποτα. Σα να μην έκανε εντύπωση σε κανέναν η «βία». Ασε που δε μεταφραζόταν ως «βία»… Το δε επίθετο «ενδοοικογενειακή», που σήμερα συνοδεύει αρκετές φορές τη λέξη βία, ήταν άγνωστη λέξη… τουλάχιστον στον περίγυρο των παιδικών μου χρόνων…
2020… Εποχή πρώτης καραντίνας… Οι κλήσεις στη γραμμή SOS 15900 της γενικής γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων πολλαπλασιάστηκαν: Από 325 κλήσεις τον Μάρτιο έφτασαν στις 1070 τον Απρίλιο. Από αυτές, 684 αφορούσαν περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Όπως αναφέρει η Γενική Γραμματέας για τα περιστατικά δεν έφταιγε μόνον η πίεση του εγκλεισμού. Το ίδιο παρατηρείται και κατά τη διάρκεια των γιορτών, όταν οι οικογένειες βρίσκονται και πάλι στο σπίτι μαζί.
Αντίθετα, οι κλήσεις προς την ΕΛΑΣ το ίδιο διάστημα μειώθηκαν αισθητά. Μήπως πρέπει να αποδοθεί το γεγονός αυτό στον φόβο των θυμάτων να καταγγείλουν στην Αστυνομία έναν -μάλλον επικίνδυνο- οικείο τους; Μήπως και στην ενδεχόμενη προκατάληψη απέναντι στο ίδιο το Αστυνομικό Σώμα και τις υπηρεσίες του; Υπηρεσίες που έχουν κατά πολύ βελτιωθεί…
Το πρόβλημα της βίας εμφανίζεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και τα μορφωτικά επίπεδα και έχει να κάνει με τη θέση της γυναίκας μέσα στο εκάστοτε κοινωνικό σύστημα. Οποιος ήταν ο αδύναμος κρίκος -παιδί, γυναίκα- «πλήρωνε τα σπασμένα»!
Είναι η βία θέμα διαπαιδαγώγησης; Είναι, σίγουρα, μια δυνατότητα που μας δίνεται. Το αν θα την εκμεταλλευτούμε είναι, μάλλον, θέμα παιδείας. Και, αν το δούμε στη διάρκεια των ιστορικών χρόνων, κάθε πολιτισμός προσπάθησε να ορίσει τη βία, να συνδιαλλαγεί μαζί της, γιατί οι άνθρωποι έχουν μάθει να δρουν σύμφωνα με το πολιτισμικά ορθό. Για παράδειγμα στη δεκαετία του '70 η βία ήταν μια συνήθης πρακτική.
Πιστεύω πως, σήμερα, έχουμε απομακρυνθεί αρκετά από την αντίληψη αυτή, αλλά χρειάζεται πολύ δουλειά ακόμα που πρέπει να γίνει από πολύ νωρίς και με σύστημα μέσα στην οικογένεια και μέσα στο σχολείο.
Γιατί, κατά την ταπεινή μου γνώμη, η εκπαίδευση είναι μακράν η καλύτερη πρόληψη στο εν λόγω θέμα…
*Η Σοφία Χριστοπούλου είναι εκπαιδευτικός.
