Του Ιωάννη Μόσχου, Αρχαιολόγου
Μέρος Δ΄

Η άρνηση της αναγνώρισης των γενοκτονιών από την πλευρά της Τουρκίας και η καταδίκη των εγκληματικών ενεργειών κατά των χριστιανικών πληθυσμών που κατοικούσαν στο έδαφός της, επισφράγισε αφενός την ατιμωρησία των ενόχων, αλλά κυρίως έχει εξασφαλίσει το κατάλληλο περιβάλλον για τον σχεδιασμό και την τέλεση και άλλων εγκλημάτων, που έχουν τα χαρακτηριστικά της γενοκτονίας.

Η απροθυμία πολλών χωρών να αναγνωρίσουν τις γενοκτονίες, ή η επιλεκτική αναγνώριση ορισμένων από αυτές, όπως συνηθέστερα εκείνης των Αρμενίων, δίνει τη δυνατότητα στην Τουρκία να επαναλάβει ανάλογα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Η αντιμετώπιση, επίσης, των γενοκτονιών από τη διεθνή κοινότητα ως επιμέρους περιστατικά και όχι ως ολότητα διαιρεί, ελαχιστοποιεί και υποβαθμίζει το θέμα και αγνοεί τα ιστορικά χαρακτηριστικά των γεγονότων, που είχαν έναν και μόνο παρανομαστή: την επίσημη γενοκτονική πολιτική του τουρκικού κράτους.
Η ομόθυμη διεθνής αναγνώριση μιας και μόνο γενοκτονίας ανεξαρτήτως εθνότητας, εκείνης δηλαδή των μη μουσουλμανικών πληθυσμών, που σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από την τουρκική πολιτική, θα έκανε τη χώρα πολύ προσεκτική στην επανάληψη τέτοιων ενεργειών στο μέλλον.

ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΛΛΑΞΕΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ

Υπό τις σημερινές συνθήκες η αναγνώριση των γενοκτονιών από την ίδια την Τουρκία μοιάζει αδύνατη, αφού θα συνιστούσε αλλαγή σελίδας στην τουρκική πολιτική και αποστασιοποίηση από καταδικαστέες πρακτικές, τις οποίες έχει απόλυτη ανάγκη για την επίτευξη των σχεδιασμών της. Διότι είναι προφανές, ότι η επίσημη πολιτική των γενοκτονιών του τουρκικού κράτους των αρχών του περασμένου αιώνα δεν έχει διαφοροποιηθεί ιδιαίτερα στις μέρες μας και με τις κατάλληλες συνθήκες επανέρχεται στην επιφάνεια, όπως πρόσφατα με τις τακτικές που εφαρμόζονται στη Συρία και την Αρμενία. Το θέμα πάντως είναι βαθύτερο και σχετίζεται με την ενότητα της ίδιας της Τουρκίας και τις εσωτερικές πολιτικές καταστολής των εθνικών μουσουλμανικών μειονοτήτων που κατοικούν στα εδάφη της. Ιδιαίτερη περίπτωση αντιμετώπισης αποτελεί εκείνη των πολυπληθών Κούρδων, που, εκτός των άλλων, ενοχοποιήθηκαν και στοχοποιήθηκαν ως τρομοκράτες. Επομένως, η μη αναγνώριση των γενοκτονιών εντάσσεται σε μία εξελισσόμενη και διαρκή πολιτική, που συνδυάζεται με συνεχιζόμενες εγκληματικές πράξεις, όμοιες με αυτές που χρησιμοποιήθηκαν στις γενοκτονίες.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕ

Ακόμα και στην Κύπρο το 1974 υπήρξαν ανάλογες πρακτικές και εκτοπίσεις του πληθυσμού ώστε να επιτευχθεί η «κάθαρση» των κατεχόμενων εδαφών από το χριστιανικό και το ελληνικό στοιχείο. Η κατάσταση αυτή δεν υπολειπόταν εκείνης που υπέστη το χριστιανικό ελληνικό στοιχείο στα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας πριν και μετά από τη Μικρασιατική καταστροφή. Οι σφαγές, οι εκδιώξεις και οι εκτοπίσεις επισφραγίστηκαν με την ανταλλαγή πληθυσμών στη Συνθήκη της Λωζάννης, δικαιώνοντας σε αυτό το σημείο την εγκληματική πολιτική της γενοκτονίας, η οποία είχε στεφθεί με επιτυχία.

Το ελληνικό κράτος άργησε πάρα πολύ να αναδείξει την εγκληματική επίσημη τουρκική πολιτική των γενοκτονιών, και στο τμήμα που την αφορούσε, αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Ποντίων μόλις το 1994 και τέσσερα χρόνια αργότερα τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και της Θράκης. Ωστόσο, στο Προεδρικό Διάταγμα που δημοσιεύθηκε το 2000 για τη δεύτερη περίπτωση, ο όρος «γενοκτονία» απαλείφθηκε. Υπήρξαν αντιδράσεις που θεωρούσαν ότι η λέξη δεν απέδιδε ακριβώς όσα πραγματικά συνέβησαν ενώ υπήρχαν και εκείνοι που πίστευαν ότι όρος θα δημιουργούσε προβλήματα στην ελληνοτουρκική προσέγγιση.

Η ΜΙΚΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΝΟΧΕΣ ΜΑΣ

Έως τότε, αλλά ακόμα και σήμερα, εννοούσαμε ως γενοκτονία όσα περιλαμβάνονται στην περίφραση «Μικρασιατική καταστροφή», που αποδίδει και τις δικές μας ενοχές στην καταστροφική εφαρμογή του μεγαλοϊδεατισμού. Μέχρι την αναγνώριση, που είναι κατακερματισμένη και τελικά αμφίσημη (Πόντιοι, Μικρασιάτες, Θράκες), δεν είχαν γίνει από το επίσημο κράτος σημαντικές καταγγελίες και ενέργειες διεθνοποίησης των γενοκτονιών με σκοπό την αναγνώρισής τους από τη διεθνή κοινότητα και καμία πίεση δεν είχε ασκηθεί στην τουρκική πλευρά, στην οποία ποτέ δεν πρέπει να αναφέρθηκε η λέξη γενοκτονία. Μόνο τα τελευταία χρόνια, κυρίως με τις κινητοποιήσεις των Ποντιακών οργανώσεων, το θέμα της Γενοκτονίας των Ποντίων αρχίζει να βρίσκει απήχηση και να θεωρείται ως γεγονός στο θυμικό των Ελλήνων ενώ η φράση Μικρασιατική καταστροφή συνεχίζει να συγκαλύπτει όσα πραγματικά συνέβησαν προσχεδιασμένα από το τουρκικό κράτος. Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι οι σφαγές και οι εκδιώξεις των Ελλήνων της Ιωνίας είχαν ξεκινήσει πολύ πριν από την καταστροφή του 1922.
Η επίσημη ελληνική ιστοριογραφία του 20ού αιώνα ελάχιστα χρησιμοποίησε τον όρο γενοκτονία. Συνήθως γίνεται αντιπαραβολή με τη γενοκτονία των Αρμενίων και θεωρείται ότι η εξόντωση των ελληνικών πληθυσμών ήταν ηπιότερη. Οι τουρκικές αρχές όμως ακολούθησαν για τους Έλληνες έναν πιο αργό αφανισμό, ώστε να μετριάσουν τη διεθνή κατακραυγή από ένα δεύτερο κύμα ωμότητας και για να αμβλύνουν τις αντιδράσεις που θα μπορούσαν να προκληθούν από τις καλές σχέσεις που διατηρούσαν οι Ελληνες με τη Δύση. Το αποτέλεσμα πάντως ήταν το ίδιο και για τους Ελληνες και για τους Αρμένιους.
Η συνέχεια την επόμενη εβδομάδα