Στο πλαίσιο του πολιτικού εντυπωσιασμού ο Τούρκος Πρόεδρος Ρ.Τ. Ερντογάν ανακοίνωσε την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Το τελευταίο διάστημα υπάρχουν κλυδωνισμοί στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας κυρίως για τη δυσχερή θέση της οικονομίας, το σύμφωνο Λιβύης-Τουρκίας, τη συριακή κρίση, τις έρευνες πετρελαίου στο θαλάσσιο χώρο που τείνουν να αποτελέσουν αλλεπάλληλες ήττες. Επιλέχθηκε μια άκρως λαϊκίστικη ρεβάνς που θα εξυμνούσε και θα συσπείρωνε το «γόητρο» επανεκλογής του προέδρου. Τι και εάν 15 μήνες πριν ο τούρκος Πρόεδρος δήλωνε ότι η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί θα έχει περισσότερα μειονεκτήματα παρά πλεονεκτήματα για την Τουρκία, τώρα άλλαξε άρδην η συνθήκη.
Η παγκόσμια ιστορία έχει τέτοια μαύρα κεφάλαια με τα μνημεία να επιδέχονται την βαρβαρότητα του πολιτικού οπορτουνισμού. Παραδείγματα οι μεταφορές μνημείων ή ακόμα και οι καταστροφές μνημείων σε πολεμικές συγκρούσεις. Όμως στην περίπτωση της Τουρκίας δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η μετατροπή σε τζαμί του μνημείου χρησιμοποιείται ως εργαλείο πολιτικής αλλαγής διάθεσης της κοινής γνώμης υπέρ του τούρκου Πρόεδρου κάτι που ευτυχώς αρκετοί πολίτες στη γείτονα χώρα δεν επικροτούν.
Από το 1972 η Τουρκία έχει αποδεχθεί τους όρους της σύμβασης της UNESCO και το 1985 η Αγία Σοφία εντάχθηκε στη λίστα κηρυγμένων μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Η ενέργεια της Τουρκίας είχε ως αποτέλεσμα να επανακαθορίσει η UNESCO τη στάση της για το μνημείο στην επόμενη συνεδρίαση της. Βέβαια οι πόρτες του μνημείου έχουν ήδη κλείσει αφού ξεκινούν οι εργασίες από εργαζόμενους του τουρκικού Υπουργείου Πολιτισμού για να γίνει η πρώτη θρησκευτική τελετή στις 24/7. Η επιλογή αυτής της ημέρας αυτή αποτελεί δείγμα συμβολικής τακτικής, αφού είναι η επέτειος υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάνης που ο Ερντογάν θέτει υπό αμφισβήτηση και πιθανόν να είναι η έναρξη νέου τρόπου διαχείρισης των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Κάθε μνημείο ανάλογης παγκόσμιας πολιτιστικής διάστασης δεν μπορεί να χρήζει τέτοιων επικοινωνιακών και προκλητικών μεθοδεύσεων πολιτικής επιβίωσης. Τέτοιες ενέργειες παραβιάζουν την οικουμενική αξία των μνημείων. Ανεξάρτητα με το αν η Αγία Σοφία βρίσκεται πλέον σε τουρκικό έδαφος η δημιουργία της, είχε άλλη θρησκευτική λατρεία. Η ιστορική ταυτότητα και η προγενέστερη χρήση των μνημείων δεν επιδέχονται αλλαγές κατά το δοκούν. Όλα τα μνημεία στέκουν αγέρωχα θυμίζοντας το παρελθόν τους. Για να ενταχθεί κάθε μνημείο στη λίστα της UNESCO αποστέλλονται λεπτομερή ιστορικά στοιχεία τεκμηρίωσης της παγκόσμιας εμβέλειας του μνημείου.
Η διεθνής κοινότητα σύσσωμη πρέπει να κηρύξει το μνημείο σε κίνδυνο και να απομονώσει την Τουρκία αν συνεχίσει ενέργειες αλλοίωσης της οικουμενικής ταυτότητας του μνημείου. Πραγματικά ας είναι η τελευταία φορά που μνημεία βρίσκονται στο έλεος της πολιτικής προπαγάνδας και του επικοινωνιακού αντιπερισπασμού.
Του Δημήτρη Παπαδόπουλου*
Μουσειολόγος
Γραμματέας Ο.Μ. Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ Αχαΐας
