ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ *

Το πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, το οποίο, προσφάτως, τέθηκε σε ανοιχτή διαβούλευση, επαναφέρει το "δίλημμα" σχετικά με το ποιο πρέπει να είναι το μάθημα, μεταξύ εκείνων της κοινωνιολογίας αφενός και των λατινικών αφετέρου, που είναι προτιμότερο να εντάσσεται στην ύλη των πανελλαδικώς εξεταζόμενων μαθημάτων.
Πρώτα-πρώτα, οφείλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν είμαι ειδικός στο αντικείμενο και ότι, επί του θέματος, έχουνε τοποθετηθεί άλλοι, πολύ εμπειρότεροί μου. Στην πραγματικότητα, η μόνη επαφή μου με το μάθημα των λατινικών, είναι όταν πήγαινα σοκολάτες στον γιο μου, για να διαβάσει λατινικά και να μπει στη Νομική Σχολή. Όπως ο ίδιος με ενημέρωσε πρόσφατα, όταν ζήτησα τη γνώμη του για να γράψω αυτό το άρθρο, τα λατινικά δε φαίνεται να είναι τόσο απαραίτητο εργαλείο στη νομική επιστήμη, όσο εμείς, οι έξω από τον χώρο των νομικών σπουδών, φαίνεται να πιστεύουμε, με την έννοια ότι, στη νομική γλώσσα, γίνεται απλώς χρήση μιας στερεότυπης φρασεολογίας, το νόημα της οποίας όλοι γνωρίζουν εκ των προτέρων.

Κατά την εμπειρία μου, πάντως, η επιστήμη της κοινωνιολογίας είναι ένα περισσότερο σύγχρονο γνωστικό πεδίο, το οποίο, μάλιστα, είναι και περισσότερο πιθανό να οδηγήσει τους μαθητές ή/και φοιτητές, μέσα από τη μελέτη του, σε άλλους συγγενείς κλάδους, όπως η φιλοσοφία κ.α. Ας μην ξεχνάμε ότι, η κοινωνιολογία είναι ένα γνωστικό αντικείμενο το οποίο, απλούστατα, επιχειρεί να εξηγήσει το πώς λειτουργεί και εξελίσσεται η κοινωνία Είναι, άλλωστε, κοινό μυστικό ότι η σχέση των νεότερων γενεών με τη φιλοσοφία και άλλες συγγενείς επιστήμες χρειάζεται μια σοβαρή τόνωση.

Αντίθετα, το μάθημα των λατινικών εξηγεί τους γραμματικούς, συντακτικούς κι άλλους κανόνες μίας γλώσσας, της οποίας η χρήση είναι (κυρίως, αλλ' όχι αποκλειστικώς) εγκυκλοπαιδική, κατά την άποψή μου. Πάντως, τα λατινικά παραμένουν απαραίτητα για όποιον επιθυμεί να ασχοληθεί με την Κλασική Φιλολογία.
Ωστόσο, εξ όσων γνωρίζω και επειδή το επί τάπητος ερώτημα δεν είναι ποιο από τα δύο αντικείμενα είναι περισσότερο χρήσιμο γενικώς, αλλά ποιο πρέπει να εντάσσεται στην ύλη των πανελληνίων εξετάσεων (δηλαδή ποιο προετοιμάζει καλύτερα τον μαθητή για την εισαγωγή του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση), τότε, ενδεχομένως, η λύση να βρίσκεται στην παρακάτω διάκριση, στην οποία, προς τιμήν τους, πρώτοι προέβησαν με ανακοίνωσή τους οι ίδιοι οι κοινωνιολόγοι, μέσω του ΔΣ της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας (EKE). Συγκεκριμένα, όπως τονίζουν, η κοινωνιολογία είναι ένα αντικείμενο το οποίο απαντά σε 183 Πανεπιστημιακά Τμήματα (μεταξύ των οποίων, στα 73 είναι μάθημα υποχρεωτικό), ενώ τα λατινικά σε 132 Τμήματα. Γι' αυτό και θα συμφωνήσω με την καταληκτική εισήγηση του ΔΣ της ΕΚΕ, με την οποία προκρίνεται η διατήρηση της Κοινωνιολογίας ως πανελλαδικώς εξεταζόμενου μαθήματος στα 183 προαναφερθέντα Τμήματα, με τα Λατινικά να καθίστανται «ειδικό μάθημα» για τα Τμήματα εκείνα (κυρίως των Φιλοσοφικών Σχολών) που η γνώση τους είναι προδήλως απαραίτητη.

Κλείνοντας, οφείλω να επισημάνω ότι, η επιλογή μεταξύ κοινωνιολογίας και λατινικών δεν είναι θέμα αυστηρά ακαδημαϊκό. Έχει και πολιτικό χαρακτήρα, καθώς η επιλογή του ενός ή του άλλου, συμβάλλει ή αποδυναμώνει, αντίστοιχα, τη διαδικασία πολιτικοποίησης και κοινωνικοποίησης της νεολαίας. Και η εύλογη απορία είναι αν ενοχλεί (και ποιους!) μια τέτοια διαδικασία ωρίμανσης.


* Ο Γεώργιος Σ. Παναγιωτάκης είναι Καθηγητής Ιατρικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών και πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών.