Δεν γίνεται να τα ξέρεις όλα εσύ. Δεν μπορεί να έχεις για όλα άποψη εσύ. Ούτε πάντα δίκιο. Ασε και τους άλλους να σου τη βγαίνουνε καμιά φορά, έχουν δικαίωμα κι ας έχεις αντιρρήσεις. Ασ' τους να παίρνουνε το πάνω χέρι. Εχουν κι εκείνοι γνώμη, γούστα, πεποιθήσεις διαφορετικές απ' τις δικές σου.

Αφησέ τους να ολοκληρώνουνε αυτό που σκέφτονται, κι ας διαφωνείς.

Oχι! εσύ, προτού τελειώσουνε τη σκέψη τους - τι λέω; απ' τις πρώτες κιόλας λέξεις - έχεις βγάλει το συμπέρασμα τι θέλουνε να πουν και σπεύδεις να τους απορρίψεις . Ή, οπωσδήποτε να τους διορθώσεις. Με τόση βεβαιότητα, τόση βιασύνη!

Ξέρεις εσύ, τζιμάνι μου, κι αδημονείς. Τα ξέρεις όλα, κι αυτά που ψέλλισαν και τ' άλλα που δεν τους άφησες να ξεστομίσουν. Βιάζεσαι να τους κατατροπώσεις, να τους βάλεις στη θέση τους και «να τους δείξεις εσύ» ! Σαν τ' άλογο που φρουμάζει ακράτηγο χτυπώντας τις οπλές στο χώμα. Λες και δεν έχεις διαψευστεί ποτέ. (Πάμπολλες φορές, μα όταν η πραγματικότητα σε ακυρώνει, την κάνεις γαργάρα. Και τηρείς αιδήμονα σιωπή, αλλά μυαλό δεν βάζεις).

Κάθε φορά το ίδιο ύφος. Του ξερόλα ! Αυστηρό, δογματικό, που δε σηκώνει αντίρρηση.

Ασ' τον λοιπόν τον άλλον να αρθρώσει την κουβέντα του. Ακουσέ τον. Με ενδιαφέρον, όχι με ύφος σνομπ ή ετοιμάζοντας ήδη στο μυαλό σου την απάντηση για να τον κατατροπώσεις, να τον ψαλιδίσεις, να του επισημάνεις την παράμετρο που του διαφεύγει. Είναι φθαρτικό να διακατέχεται κανείς από πείσμα καλογερικό : «δεν θα τον αφήσω να μου τη βγει! θα πάρει πληρωμένη απάντηση …».

Η ξερολίαση είναι ψευδαίσθηση υπεροχής δεν είναι επικράτηση πραγματική. Χαρακτηριστικό περσόνας τραγικής που βρίσκεται συνέχεια επί ποδός για να προασπίζει την ανωτερότητά του, που - αλίμονο ! - αισθάνεται συνέχεια πως απειλείται. Και ζει ακατάπαυστα με λόγχη εφ' όπλου, διεκδικώντας την αποκλειστικότητα τού «εγώ τα ξέρω» κι «εγώ θα σου πω».

Ακόμα κι αν τα ξέρεις όλα, κράτα κάτι για τον εαυτό σου. Στο κάτω της γραφής αυτή η στάση δείχνει κι ένα μεγαλείο ψυχής! Δεν είναι πάντα ήττα η εκχώρηση, πολλές φορές είναι και δείγμα ανθρωπιάς. Και αρχοντιάς. Αλλά και διάσωση της προσωπικής σου αξιοπρέπειας. Ενας πραγματικά σπουδαίος άνθρωπος, με περισσή αυτοπεποίθηση, δεν έχει φόβο μην τον «τουμπάρει» κάποιος -όποιος και να 'ναι αυτός. Δεν μειώνεται η αξία του από κανέναν. Στο παραμικρό.

Αντίθετα, η προπέτεια -στους πιο έξυπνους ανθρώπους, προπαντός - είναι δείγμα ανασφάλειας. Γιατί εξαρτούν την αυτοεπιβεβαίωσή τους από τον εντυπωσιασμό εκείνου που, την ίδια ώρα, τον απαξιώνουν. Σ' αυτόν επιδεικνύονται καθιστώντας τον αξιολογικό κριτή της «ευφυΐας» τους...

Δεν ξέρω αν ποτέ έχει κερδίσει στη ζωή κανείς μ' αυτό τον τρόπο, όμως είμαι βέβαιος πως το παιχνίδι των σχέσεων το έχει χάσει προ πολλού.

*Ο Κώστας Λογαράς είναι συγγραφέας.