ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΗ ΝΤΑΒΛΟΥΡΟΥ *
Το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο του υπ. Παιδείας περιλαμβάνει:
-τη θέσπιση μονάδας ασφάλειας και προστασίας καθώς και πειθαρχικού δικαίου και των αντίστοιχων οργάνων, υπό την ευθύνη του πρύτανη του εκάστοτε ιδρύματος.
-τη θέσπιση ομάδας προστασίας πανεπιστημιακών ιδρυμάτων που υπάγεται στο υπουργείο προστασίας του πολίτη. Το τελευταίο είναι το ακανθώδες σημείο του νομοσχεδίου. Η αναγκαιότητα υπό το υπάρχον νομικό πλαίσιο, ο συμβολισμός, η προτεραιότητα, η ουσία και οι πιθανοί κίνδυνοι, δημιουργούν σκεπτικισμό.
Η αναγκαιότητα: Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχει αναγκαιότητα ελέγχου παραβατικών συμπεριφορών και δίωξης εγκλημάτων που συμβαίνουν στα πανεπιστήμια όπως θα γινόταν σε οποιοδήποτε άλλο χώρο στην επικράτεια. Προπηλακισμοί μελών ΔΕΠ και φοιτητών, καταστροφή δημόσιας περιουσίας, αλλά και εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου (διακίνηση ναρκωτικών, κατασκευή εκρηκτικών, κλοπές, ξυλοδαρμοί, ακόμα και βιασμοί), είναι παλιά ιστορία στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Πολύ πιο έντονα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ειδικά σε σχολές και τμήματα ενταγμένα στον ιστό της πόλης.
Το υπάρχον πλαίσιο: Ο νόμος δίνει σήμερα το δικαίωμα στον πρύτανη, όταν διαπιστωθούν παραβατικές συμπεριφορές, να καλέσει την αστυνομία στο ίδρυμα. Αυτό δεν συμβαίνει, είτε γιατί οι πρυτάνεις φοβούνται τις όποιες συνέπειες από ταραχές στα ιδρύματα, είτε γιατί αποτελεί μέρος της ιδεοληψίας τους η απέχθεια για την αστυνομία, είτε γιατί η θέση του πρύτανη ενίοτε εργαλειοποιείται για τη μετάβασή του στην πολιτική, είτε γιατί και η αστυνομία ίσως να είναι απρόθυμη να παρέμβει. Έτσι το πρόβλημα διαιωνίζεται.
Ο συμβολισμός: Νόμος και τάξη, δυο ισχυρά αλλεργιογόνες λέξεις για τους απανταχού «αριστερούς», είναι το δόγμα που προσπαθεί η κυβέρνηση να προβάλλει, με αποδέκτη κυρίως το συντηρητικό ακροατήριο. Ο νόμος και η τάξη όλοι αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορούν να επιβληθούν από τα μέλη ΔΕΠ με ένα τριαντάφυλλο στο χέρι.
Απαιτούν την ύπαρξη αντίστοιχων δομών και υπηρεσιών του πανεπιστημίου και λειτουργικό νομοθετικό πλαίσιο. Από την άλλη, όσοι έχουν σπουδάσει σε χώρες του πάλαι ποτέ υπαρκτού σοσιαλισμού, ίσως έχουν διαπιστώσει ότι υπάρχει και πιο σκληρό πρόσωπο του κράτους «πατερούλη» σε σχέση με μερικούς άοπλους ένστολους στο προαύλιο του πανεπιστημίου. Παρόλα αυτά, η ιδέα και μόνο τους προκαλεί αναφυλακτική αντίδραση. Διερωτώμαι όμως: αξίζει τον κόπο για έναν συμβολισμό (διότι περί αυτού πρόκειται, για όσους γνωρίζουν τα ακαδημαϊκά πράγματα), όλη η φασαρία;
Η προτεραιότητα: Η σύσταση 1.000 θέσεων ομάδας προστασίας πανεπιστημιακών ιδρυμάτων εν μέσω πανδημίας, με τον χώρο της υγείας να στενάζει από έλλειψη προσωπικού και με μια οικονομία που διαφαίνεται ότι θα αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα, είναι αναμενόμενο να δεχτεί σκληρή κριτική. Το συγκεκριμένο timing αλλοιώνει τον παραπάνω συμβολισμό και του προσδίδει αρνητικό πρόσημο.
Η ουσία: Τι αναμένεται να επιτευχθεί από την ύπαρξη ενός σώματος άοπλων αστυνομικών στα πανεπιστήμια; Θα υπάρχει έλεγχος εισόδου στον χώρο, στις σχολές, στα αμφιθέατρα; Πώς θα αντιμετωπιστούν οι αναμενόμενες εντάσεις; Θα δούμε συλλήψεις φοιτητών και/ή μελών ΔΕΠ που θα εναντιωθούν και απαγγελίες κατηγοριών, π.χ. για αντίσταση κατά της αρχής; Δεν θεωρώ ότι θα υπάρξει πρόβλημα στα πανεπιστήμια της περιφέρειας, θεωρώ όμως βέβαιες τις προκλήσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη. Τι κινδύνους εγκυμονούν τα παραπάνω;
Οι κίνδυνοι: Το 1991 είναι πλέον μακρινό, οι γενιές έχουν αλλάξει, η άλλοτε γοητευτική πανεπιστημιακή αριστερά έχει ξεφτίσει και οι φοιτητές απορρίπτουν εν γένει την κομματικοποίηση στα πανεπιστήμια. Πλην όμως, παραμένουν πολιτικοποιημένοι, έχουν άποψη και στέκονται κριτικά απέναντι και σε αυτούς που δεν σέβονται το χώρο του πανεπιστημίου και τις ακαδημαϊκές ελευθερίες, αλλά ενδεχομένως και απέναντι στο συμβολισμό που επιχειρεί η κυβέρνηση να προβάλλει. Ο κίνδυνος ανάφλεξης στα πανεπιστήμια είναι μικρότερος σε σχέση με το παρελθόν, και σίγουρα δεν μπορεί να συμβεί διαδικτυακά με κλειστά πανεπιστήμια, αποτελεί όμως ένα ενδεχόμενο μετά την επιστροφή σε όποια κανονικότητα. Δεν ξέρω αν το κυβερνητικό επιτελείο έχει μετρήσει τον κίνδυνο αυτό και αν είναι σε θέση να διαχειριστεί ένα ακόμα πρόβλημα ανάμεσα στα τόσα που θα έχει μπροστά του. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, δίνεται η ευκαιρία σε μια αριστερά που έχει ολοένα και μικρότερη διεισδυτικότητα στην πανεπιστημιακή κοινότητα, να νεκραναστηθεί, να αποκτήσει λόγο ύπαρξης και να οργανώσει επαναστατικές γυμναστικές επιδείξεις σε μια προσπάθεια να παραμείνει ζώσα στο πολιτικό σκηνικό.
Η κατάργηση του «ασύλου» και το υπάρχον νομικό πλαίσιο θα ήταν αρκετά αν συνοδεύονταν από νομοθέτηση ευθύνης των πρυτανικών αρχών σε περίπτωση μη εφαρμογής του νόμου. Άλλωστε η πρόσφατη παρέμβαση της αστυνομίας στο Πάντειο για πάταξη της παραβατικότητας δεν αντιμετωπίστηκε εχθρικά από την πλειοψηφία των μελών ΔΕΠ και των φοιτητών.
Συμπερασματικά, οι σύμβουλοι της υπουργού, βασισμένοι σε μια ανάλυση κόστους-οφέλους που θα λάμβανε υπόψη τα παραπάνω, νομίζω πως θα έπρεπε να την είχαν αποτρέψει από την προσπάθεια σύστασης του επίμαχου σώματος.
Ο Περικλής Νταβλούρος είναι καθηγητής Παθολογίας - Καρδιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών και διευθυντής του Καρδιολογικού Τμήματος της Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών.
